ทำไมไม่หลับ

[Puthapong]

บทความทางการแพทย์ > ทำไมไม่หลับ เรื่อง "ทำไมไม่หลับ"

เป็น ที่ทราบกันแล้วว่า สิ่งมีชีวิตทุกประเภทแม้แต่ต้นไม้ ก็จะมีช่วงพัก ช่วงหลับหรือช่วงที่อวัยวะต่าง ๆ ของร่างกายปฏิบัติงานน้อยที่สุด ช่วงพักเป็นการปรับตัวของเซลล์ เป็นการปรับตัวของสารเคมีต่าง ๆ ในร่างกายให้เข้าสู่ภาวะสมดุล และกำจัดของเสียต่าง ๆ ออกไปทางลมหายใจ ทางปัสสาวะ และเตรียมรอไว้ที่จะส่งออกทางอุจจาระ บ่างส่วนก็ถูกทำลายพิษโดยตับไปแล้วเป็นต้น

การ นอนไม่หลับมีสาเหตุหลายประการแต่กลุ่มสำคัญที่เป็นต้นเหตุก็คือ ความผิดปกติทางจิตใจ ส่งผลให้นอนเมื่อหลับได้ และอีกกลุ่มหนึ่งก็คือกลุ่มผู้สูงอายุ ทั้ง 2 กลุ่มนี้มักจะมีอาการวิตกกังวลโดยเฉพาะในกรณีของผู้สูงอายุ ซึ่งจะพบกับการเปลี่ยนหลายอย่างทั้งจากทางเศรษฐกิจ สังคม และจิตใจ ทำให้เป็นกังวล ใจคอไม่มั่นคง เกิดอาการนอนไม่หลับ ยิ่งถ้าเคยมีอาการอยู่บ้างตั้งแต่ยังหนุ่มยังสาว และอาการดีขึ้นอยู่ช่วงหนึ่ง พออายุมากขึ้นอาการก็อาจจะกำเริบขึ้นมาอีกก็ได้ ผู้ป่วยพวกนี้ต้องได้รับยาเพื่อลดอาการวิตกกังวล และเมื่ออาการของโรคดีขึ้นก็จะทำให้การนอนหลับดีขึ้นด้วย ถัดไปก็คือพวกที่กลับความเจ็บป่วย มีอาการผิดปกติวันละโรค เที่ยวตระเวนหาหมอทุกแห่งที่ได้ยินว่าดี แต่หมอก็ตรวจแล้วไม่เจออะไร แต่ไม่เชื่อที่หมอบอก ตระเวนไปเรื่อย ๆ แล้วก็กลับมานั่งคิด นอนคิด กลัวตาย อีกกลุ่มหนึ่งที่พบบ่อย ก็คือ ผู้สูงอายุที่เป็นโรคซึมเศร้า ผู้สูงอายุจะรู้สึกเบื่อหน่าย เปล่าเปลี่ยว รู้สึกคล้ายชีวิตไม่มีค่า ส่วนใหญ่จะพบว่าผู้ป่วยมีอาการเกิดขึ้นหลังจากมีการสูญเสียบุคคลอันเป็นที่ รัก เช่น คู่ครอง ลูกหลาน หรือเพื่อน ๆ รุ่นเดียวกัน ผู้ป่วยที่เป็นโรคซึมเศร้านี้มักจะเกิดอาการนอนไม่หลับแบบหลับง่ายแต่ตื่นดึก ๆ เช่น หลับ 3-4 ทุ่ม แล้วไปตื่นตี 1 ตี 2 แล้วไม่หลับอีก โรคนี้รักษาให้หายได้แต่ต้องใช้เวลาระยะหนึ่ง อาจจะประมาณ 3-6 อาทิตย์ เมื่ออาการดีขึ้นแล้วก็จะหลับได้ตามเดิม

ผู้ สูงอายุที่นอนไม่หลับอีกกลุ่มหนึ่ง คือ พวกที่ไม่มีโรคให้เห็นชัดเจน แต่การนอนไม่หลับเกี่ยวข้องกับสิ่งอื่น ๆ ในชีวิตประจำวัน เช่น คนที่นอนกลางวัน พอลูกหลานออกจากบ้านก็ไม่มีอะไรทำ ก็เลยนอนเล่นแล้วก็หลับไปจริง ๆ ตั้ง 2-3 ชั่วโมง พอหัวค่ำก็รู้สึกว่าไม่ง่วง เข้านอนก็นอนไม่หลับ นอนพลิกไปพลิกมาอยู่บนเตียง หรือพวกที่เข้านอนหัวค่ำเกินไป เพราะไม่รู้จะทำอะไร จะดูโทรทัศน์ก็ไม่ถูกใจ ลูกหลานดูมิวสิควิดีโอ เห็นแสงวูบวาบ ดูแล้วก็เวียนหัวเลยเข้านอนดีกว่า แต่พอขึ้นเตียงแล้วก็นอนไม่หลับเครื่องดื่มประเภท ชา กาแฟ และเหล้า ก็จะทำให้เกิดปัญหาในการนอนในผู้สูงอายุได้ ยาหลายชนิด เช่น ยารักษาความดันโลหิตสูงบางตัว ยาแก้หวัด ยาลดอาการบวมของทางเดินหายใจ ยาลดความอ้วน อาจทำให้นอนไม่หลับได้ จะเห็นว่าอาการนอนไม่หลับอาจเกิดได้จากหลายสาเหตุ การช่วยเหลือหรือดูแลเบื้องต้นได้แก่

ขั้น แรก ต้องค่อย ๆ ดูว่าการนอนไม่หลับนั้นเกี่ยวข้องกับอะไรหรือเปล่า ถ้าไม่หลับเพราะปวดเข่า ปวดเอว ปวดหลัง ก็ต้องรักษาที่ต้นเหตุ พอเหตุดับ ก็จะหลับได้เอง

นอกจากโรคทางกายแล้ว อย่าลืมดูโรคทางจิตใจ ด้วยการปฏิบัติตัวอื่น ๆ ที่จะช่วยได้ก็คือ

-อย่าเข้านอนแต่หัวค่ำมาก ควรเป็น 3-4 ทุ่ม จะได้ไปตื่นตอนตี 5 ได้หลับวันละ 7-8 ชั่วโมง ซึ่งนับว่าเพียงพอแล้ว และพยายามให้เข้านอน ตื่นนอนตามเวลานี้จะได้เกิดความเคยชิน

-พยายามอย่าดื่มน้ำหรือกินอาหารที่มีน้ำมากในช่วงเย็น จะได้ไม่ต้องลุกขึ้นมาปัสสาวะบ่อย ๆ

-หลีก เลี่ยง ชา กาแฟ และเหล้าเบียร์ต่าง ๆ ผู้สูงอายุบางรายพยายามดื่มเหล้า เบียร์เพื่อให้ง่วง แต่บางทีหลับไปแล้วก็ตื่นอีก แล้วก็ไม่หลับเลย เพราะแอลกอฮอล์ไปรบกวนระบบการนอน

-อย่านอนกลางวัน

-พยายามมีกิจกรรมต่าง ๆ ตลอดวัน ทำให้จิตใจไม่ว่าง จิตไม่ฟุ้งซ่าน

และถ้าได้ออกกำลังกายทุกวัน หรือวันเว้นวัน ก็จะช่วยให้หลับดีขึ้น

การซื้อยานอนหลับมากินนั้นเป็นการแก้ปัญหาเฉพาะหน้าในช่วงสั้น ๆ เท่านั้น ถ้า ผู้สูงอายุนอนไม่หลับเพราะมีโรคบางชนิดแอบแฝงอยู่ ยานอนหลับอาจจะไปบดบังอาการไว้ และทำให้โรคเป็นมากขึ้นก็ได้ นอกจากนี้ยานอนหลับก็อาจจะมีผลข้างเคียงทำให้เกิดอาการสับสน แขนขาไม่ค่อยมีแรง มึนงง และอาจจะทำให้เกิดความดันโลหิตลดลงมากเวลาที่ผู้สูงอายุเปลี่ยนท่าจากท่า นั่งเป็นท่ายืน และอาจจะทำให้หน้ามืดและหกล้มได้ ดังนั้น การใช้ยานอนหลับในผู้สูงอายุจึงควรจะปรึกษาแพทย์ และใช้เมื่อจำเป็นจริง ๆ เท่านั้น

นายแพทย์สุรพงศ์ อำพันวงษ์

[@Jo]

นอนกลางวันเยอะพี่

[Puthapong]

นอนกลางวันเยอะพี่

 

555+